ابراهیم گلستان نویسنده، کارگردان، مترجم، عکاس و روزنامه‌نگار معاصر و از تأثیرگذارترین شخصیت‌های ادبی و هنری ایران است که در اغلب هنرها، دستی بر آتش داشته و حرفی برای گفتن. از او عکس‌های اجتماعی، آثار مستند و سینمایی، کتاب‌های متعدد و نقدها و مقالات بسیاری منتشر شده است. «مد و مه» و «آذر، ماه آخر پاییز» از جمله آثار اوست.
ابراهیم گلستان
زندگینامه ابراهیم گلستان
به گزارش هفت هنر : ابراهیم گلستان (Ebrahim Golestan) با نام اصلی سید ابراهیم تقوی شیرازی در سال 1301 در شیراز متولد شده است. او نوه‌ی آیت‌اللّه سید محمد شریف تقوی شیرازی و نخستین فرزند محمدتقی گلستان، روزنامه‌نگار شیرازی و مدیر روزنامه‌ی گلستان است. او دوران ابتدایی و متوسطه را در شیراز گذراند و برای ادامه‌ی تحصیل در رشته‌ی حقوق، به تهران رفت. ابراهیم گلستان در دوران دانشجویی به عضویت حزب توده درآمد و دانشگاه را نیمه‌کاره رها کرد. او به عکاسی برای حزب در مطبوعات پرداخت اما اندکی بعد، پس از بروز اختلافاتی از حزب توده جدا شد و به فعالیت در حوزه‌ی ادبیات و هنر روی آورد.
ابراهیم گلستان برای همکاری با اداره‌ی انتشارات شرکت نفت ایران و انگلستان به آبادان رفت و زمانی که دیلن تامس، شاعر ولزی، برای نوشتن مطالب تبلیغاتی برای شرکت نفت به آبادان رفته بود، ترجمه برای او را به عهده گرفت. گلستان همزمان با کار در این اداره، به ترجمه‌ی رمان‌های معروف جهان برای نشریه‌ی روزانه‌ی اخبار هفته پرداخت و برای مدتی، اداره‌ی این نشریه را هم پذیرفت. گلستان با مجله‌ی انگلیسی دیلی نیوز نیز همکاری‌هایی داشت.
ابراهیم گلستان در سال 1336 استودیوی سینمایی «گلستان» را تأسیس کرد. اولین ساخته‌های او، فیلم‌های مستندی هستند که برای یکی از سازمان‌های زیرمجموعه‌ی شرکت نفت تولید شده‌اند. «یک آتش» و «موج و مرجان و خارا» نمونه‌هایی از این تولیدات به شمار می‌آیند. همکاری گلستان با شرکت نفت و سازمان‌های تابعه‌ی آن، سرزنش‌ها و انتقادات گسترده‌ای را از جانب روشنفکران آن زمان، به ویژه جلال آل احمد، به دنبال داشت؛ تا اندازه‌ای که برخی او را با لقب «گلستان نفتی» خطاب قرار می‌دادند.
باری، از دیگر آثار سینمایی ابراهیم گلستان در این دوران می‌توان به «تپه‌های مارلیک»، «گنجینه‌های گوهر»، «اسرار گنج دره‌ی جنی» و «خشت و آینه» اشاره کرد. ابراهیم گلستان در سال 1337 با فروغ فرخزاد در استودیوی خود ملاقات کرد. «خانه سیاه است» فیلمی است که در اثر همکاری آن‌ها و با تهیه‌کنندگی گلستان و کارگردانی فرخزاد ساخته شده است.
ابراهیم گلستان در این دوران متمرکز بر ساخت فیلم‌های داستانی و مستند بود و جوایز متعددی را برای آثارش دریافت کرد. در سال 1340 «یک آتش»، برنده‌ی جایزه‌ی جشنواره‌ی فیلم کوتاه ونیز می‌شود و نام گلستان را به عنوان اولین مستندساز ایرانی که برای تولیداتش، جایزه‌ی بین‌المللی دریافت کرده است، مطرح می‌کند. او همزمان به ترجمه‌ی کتاب و انتشار داستان‌هایش نیز می‌پرداخت. از میان داستان‌ها و ترجمه‌هایی که از او منتشر شده‌اند، می‌توان به «آذر، ماه آخر پاییز»، «اسرار گنج دره‌ی جنی»، «خروس»، «هاکلبری فین» و «دون ژوان در جهنم» اشاره کرد.
ابراهیم گلستان در سال 1356 به انگلستان نقل مکان کرد و هم‌اکنون نیز در همان‌جا زندگی می‌کند.
مناسبات اجتماعی و روابط عاشقانه‌ی ابراهیم گلستان
ابراهیم گلستان در دوران جوانی با دختر عموی خود، فخری گلستان ازدواج کرد. او دو فرزند دارد؛ کاوه گلستان (عکاس خبری که بر اثر انفجار مین در عراق کشته شد) و لی‌لی گلستان (مترجم، نویسنده و صاحب گالری گلستان). نوه‌ی او، مانی حقیقی، کارگردان سینماست و نوه‌ی دیگرش، مهرک، خواننده‌ی رپ است.
آشنایی ابراهیم گلستان با فروغ فرخزاد که در سال 1337 در استودیوی گلستان رخ می‌دهد، به همکاری آن‌ها در ساخت فیلم منجر می‌شود. شایعات روابط عاشقانه‌ی گلستان و فرخزاد باعث جنجال‌های فراوانی در عالم ادب شده است. به گمان برخی، گلستان الهام‌بخش فروغ برای زندگی هنری مستقل او بوده است. روابط این دو تا زمان تصادف و مرگ نابه‌هنگام فرخزاد ادامه می‌یابد و به نوعی، فروغ را به بخشی جدانشدنی از زندگی شخصی و حرفه‌ای گلستان تبدیل می‌کند.
پژوهشی انتقادی – بیوگرافیک در باب فروغ فرخزاد با عنوان «زن تنها: فروغ فرخزاد و شعر او» در سال 1366 توسط مایکل کریگ هیلمن منتشر می‌شود. گلستان پاسخی طولانی و حمله‌ای تند علیه هیلمن در یک مجله‌ی ادبی منتشر می‌کند. هیلمن نیز در مقاله‌ی «از شعر نادر نادرپور تا فارسی‌خوانی در قلب تگزاس: جوابیه‌ای به ابراهیم گلستان» در همان مجله به او پاسخ می‌دهد.
سیر نویسندگی ابراهیم گلستان
ابراهیم گلستان یکی از بزرگ‌ترین نویسندگان ادبیات معاصر ایران محسوب می‌شود. او در نویسندگی، سبک ویژه‌ی خود را دارد که وام‌دار فعالیت‌های او در حوزه‌های مختلف هنری، مطالعات و پژوهش‌های او در سبک‌شناسی و آشنایی‌اش با زبان‌های خارجی است. سبک نوشتن او را گاه مشابه و الهام‌گرفته از شیوه‌ی نویسندگی ارنست همینگوی می‌دانند و گاه، شاعرانگی سعدی را در آثار او می‌یابند.
نوشته‌های گلستان اغلب نثری موزون و آهنگین دارند و نوعی موسیقی در پس کلماتش شنیده می‌شود. آثار ابراهیم گلستان به باور بسیاری، تأثیراتی عمیق بر سیر تحول نثر ادبی در ایران گذاشته‌اند. در بیشتر قصه‌های دهه‌ی سی گلستان، سرخوردگی انسان‌هایی که زمانی آرزوهای بزرگی در سر داشتند و برای آن آرزوها مبارزه می‌کردند، به خوبی قابل مشاهده است. بین انتشار «آذر، ماه آخر پاییز» (که اولین کتاب گلستان است) تا «خروس»، از ابراهیم گلستان چهار مجموعه داستان و دو داستان بلند نیز منتشر شده است.
ابراهیم گلستان در سال 1326 اولین داستانش را با نام «به دزدی رفته‌ها» در ماهنامه‌ی مردم منتشر کرد. این داستان بعدها در مجموعه‌ی «آذر، ماه آخر پاییز» منتشر شد. او در همین دوران داستان‌هایی را از ارنست همینگوی، ویلیام فاکنر و آنتون چخوف ترجمه کرد و آن‌ها را در یک مجموعه به چاپ رسانید. از میان آثاری که گلستان ترجمه کرده است، می‌توان به «زندگی خوش کوتاه فرنسیس مکومبر» نوشته‌ی ارنست همینگوی، «هکلبری فین» اثر مارک تواین، «دون ژوان در جهنم» اثر جورج برنارد شاو و «مارکس و خلاصه‌ای از اصول مارکسیسم» نوشته‌ی ولادیمیر ایلیچ لنین اشاره کرد.
بهترین کتاب‌های ابراهیم گلستان
کتاب آذر، ماه آخر پاییز: آذر، ماه آخر پاییز به ظاهر مجموعه‌ای از داستان‌های کوتاه با بن‌مایه‌ی ترس و اضطراب است و ماجراهایی متفاوت را شرح می‌دهد. اما میان آن ماجراها، نوعی ارتباط وجود دارد که این داستان‌های کوتاه را مانند رمانی، به هم پیوسته است؛ رمانی که از زبان افراد مختلف، با زاویه‌ی دیدهای متفاوت بیان شده است. این مجموعه داستان شرح مبارزه، شکنجه و مرگ در دهه‌ی 1320 است و در فضایی متأثر از شکست حزب توده پس از خروج نیروهای شوروی، شکست قیام افسران خراسان و از هم پاشیدن سازمان‌ها و نهادهای نماینده‌ی حزب در شهرستان‌ها نوشته شده است.
کتاب مد و مه: این کتاب دربردارنده‌ی سه داستانِ «از روزگار رفته حکایت»، «مد و مه» و «در بار یک فرودگاه» است. پس از انقلاب سال 57 تنها داستان از روزگار رفته حکایت از این مجموعه مجوز انتشار دریافت کرد.
کتاب اسرار گنج دره‌ی جنی: اسرار گنج دره‌ی جنی را که یک رمان اجتماعی است، می‌توان در دو بعد ظاهری و معنایی بررسی کرد. در نگاه اول، با روایتی مواجه هستیم که زندگی افرادی را که در پی دست یافتن به ثروت، خودشان را گم کرده و شخصیت‌شان دگرگون می‌شود مورد انتقاد قرار می‌دهد. اما در لایه‌ی درونی این داستان، تصویری جامع و واقع‌گرایانه از جامعه‌ی ایرانی در دوران معاصر را مشاهده می‌کنیم. این رمان کوتاه در سال 1353 به رشته‌ی تحریر درآمد و فیلمی با همین عنوان نیز به کارگردانی گلستان از آن ساخته شد که در نهایت توقیف شد.
کتاب خروس: خروس داستان بلند و نمادینی است که به شیوه‌ی منحصر به فردی نوشته شده است و شگردهای روایی متفاوت و خلاقانه‌ای را در برابر نگاه خواننده قرار می‌دهد. گلستان این داستان را در سال 1349 می‌نویسد اما در سال 1374 آن را منتشر می‌کند.
کتاب ماهی و جفتش: ماهی و جفتش داستان کوتاهی از ابراهیم گلستان است. این داستان، روایت مردی است که به دو ماهی که رقص‌کنان کنار هم در آکواریوم می‌چرخند، خیره شده است. مرد از آن همه همراهی و نزدیکی، شگفت‌زده می‌شود و سعی می‌کند از نزدیک، حرکات ماهی‌ها را دنبال کند…
